پای پرانتزی

پای پرانتزی که زانوی پرانتزی هم نامیده می‌شود،وضعیتی است که در آن  پاهای فرد در زانو به سمت بیرون خم می‌شود، درحالی‌که مچ پاها کنار هم می‌مانند. این وضعیت می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی از جمله استعداد ژنتیکی، کمبودهای تغذیه‌ای، بیماری‌های خاص یا مسائل رشدی ایجاد شود. پای پرانتزی، پای کمانی یا ژنوواروم نیز نامیده می‌شود. افراد مبتلا به ژنوواروم یا پای پرانتزی ممکن است در حفظ تعادل دچار مشکل شوند؛ همچنین افزایش فشار بر روی زانوها، درد زانو  و افزایش خطر ابتلا به آرتروز در مراحل بعدی زندگی از عوارض پای پرانتزی محسوب می‌شوند.

گزینه‌های درمانی پای پرانتزی ممکن است شامل فیزیوتراپی، بریس (زانوبند) یا در موارد شدید، مداخله جراحی باشد. جالب است بدانید اغلب نوزادان با پاهای کمانی به دنیا می‌آیند، پاهای کمانی به معنای انحنای زانوها به سمت بیرون است. پاهای کمانی وضعیتی است که در کودکان نوپا به طور معمول تا سن 2 برطرف می‌شود.

زانوی پرانتزی

پاهای کمانی (genu varum) وضعیتی است که در آن یک یا هر دو پای فرد در ناحیه زانو به سمت بیرون خم می‌شود؛ در نتیجه فضای بین دو زانو از حد معمول بازتر می‌شود. هنگامی که فرد با پاها و مچ پاها کنار هم می‌ایستد، زانوها کاملاً از هم باز می‌مانند. در این عارضه ممکن است پاها مانند یک کمان به نظر برسد، به‌خصوص زمانی که فرد راه می‌رود.

پاهای کمانی در نوزادان و کودکان نوپا رایج است و این وضعیت معمولاً تا 18 ماهگی و یا 2 سالگی رفع می‌شود. در بیشتر موارد، پاهای کمانی به طور طبیعی با رشد کودک شروع به صاف شدن می‌کنند. اگر پاهای پرانتزی تا سن 3 سالگی از بین نرود، ممکن است یک علت زمینه‌ای مانند بیماری بلانت یا راشیتیسم وجود داشته باشد.

نوجوانان (عموماً در سنین 11 تا 21 سال) گاهی اوقات پاهای پرانتزی دارند. این ممکن است به دلیل بیماری بلانت در نوجوانان باشد. در بسیاری از این موارد، فرد به طور قابل توجهی اضافه‌وزن دارد. زانوی پرانتزی در بزرگسالان می‌تواند ناشی از آرتروز یا آرتریت در زانو باشد. این وضعیت می‌تواند غضروف و استخوان اطراف مفصل زانو را فرسوده کند. اگر ساییدگی بیشتر در قسمت داخلی مفصل زانو باشد، می‌تواند منجر به تغییر شکل زانو و پا شود.

درجه خم شدن پا می‌تواند با شدت آرتریت مفصل داخلی زانو مرتبط باشد که خم شدن بیشتر نشان‌دهنده آرتریت شدیدتر است.

علل پای پرانتزی

پاهای کمانی به دلایل مختلف ایجاد می‌شود. شایع ترین علت پاهای پرانتزی، وضعیتی به نام ژنوواروم فیزیولوژیک است.

•  ژنواروم فیزیولوژیکی؛ یک فرایند رشد طبیعی است. پزشکان به این نوع پای پرانتزی، ژنوواروم فیزیولوژیک می‌گویند. این حالت به‌تدریج در حدود 18 ماهگی با رشد کودک بهبود می‌یابد. اگر پاهای کودک تا 2 و یا 3 سالگی صاف نشود، ممکن است یک مشکل زمینه‌ای وجود داشته باشد.

• بیماری بلانت (تیبیا وارا)؛ یک اختلال رشد است که به دلیل مشکل در صفحه رشد استخوان ساق پا کودک ایجاد می‌شود. بیماری بلانت در کودکان آفریقایی آمریکایی، کودکانی که اضافه‌وزن دارند و کودکانی که زود راه می‌رفتند، شایع‌تر است.
• راشیتیسم؛ به دلیل کمبود کلسیم یا ویتامین D ایجاد می‌شود. کمبود این مواد مغذی مهم، استخوان‌های کودک را نرم‌تر و ضعیف‌تر می‌کند و باعث خم شدن پاهای او می‌شود. راشیتیسم در ایالات متحده بسیار نادر است، اما هنوز هم اغلب در کشورهای درحال‌توسعه رخ می‌دهد.
• آرتروز و آرتریت؛ بیشتر در بزرگسالان موجب زانوی پرانتزی می‌شوند.
• کوتولگی؛ شایع‌ترین نوع کوتولگی ناشی از اختلال رشد استخوان به نام آکندروپلازی است. این اختلال می‌تواند باعث ایجاد پاهای پرانتزی شود.
• مشکلات استخوانی:

- شکستگی‌هایی که به‌درستی بهبود نیافته‌اند.

- رشد غیرطبیعی استخوان‌ها (دیسپلازی استخوان) می‌تواند باعث ایجاد پاهای کمانی شود.

- بیماری پاژه یک بیماری متابولیک شایع در افراد مسن است. بر نحوه شکستن و بازسازی استخوان‌ها تأثیر می‌گذارد. این باعث می‌شود استخوان‌های بازسازی شده ضعیف‌تر از حد معمول شوند که می‌تواند باعث خمیده شدن پاها شود.

• مسمومیت با فلوراید یا سرب

عوامل خطر پای پرانتزی

در اینجا عوامل خطر اصلی برای پاهای کمانی به طور خلاصه توضیح داده شده است:

1. چاقی دوران کودکی: وزن بیش از حد می‌تواند به مفاصل فشار وارد کند و منجر به بیماری هایی مانند بیماری بلانت و آرتریت شود که می‌تواند به ایجاد پاهای کمان منجر شود.

2. راه رفتن زودهنگام (قبل از 11 ماهگی): راه افتادن در سنین پایین می‌تواند خطر ابتلا به بیماری بلانت را افزایش دهد، وضعیتی که می‌تواند باعث ایجاد پاهای کمانی شود.

3. عوامل ژنتیکی: داشتن یک عضو خانواده با پاهای کمانی ممکن است نشان دهنده یک استعداد ژنتیکی باشد که می‌تواند شامل شرایط دژنراتیو مانند آرتروز باشد که می‌تواند منجر به پاهای کمانی شود

عوارض زانوی پرانتزی

عوارض پای پرانتزی درمان نشده عبارت‌اند از:

• مشکل در راه رفتن و دویدن
• ناهنجاری‌‌ها ، مانند تفاوت در طول پاها
• خطر ابتلا به آرتریت
• بی‌ثباتی زانو
• آسیب زانو

علائم پای پرانتزی

علامت اصلی پاهای پرانتزی ظاهر پاهای بیمار است. زانوهای آن‌ها وقتی بایستند و پاها و مچ پاهایشان را کنار هم بگذارند با هم برخورد نمی‌کنند. این حالت در هنگام راه رفتن آشکارتر است.
معمولاً پاهای کمانی در کودکان خردسال باعث ناراحتی یا درد نمی‌شود. بااین‌حال، اگر شرایط خودبه‌خود اصلاح نشود، می‌تواند منجر به علائمی مانند:

• یک فاصله آشکار بین زانوها هنگام ایستادن با پاهای کنار هم
• درد زانو یا لگن
• کاهش دامنه حرکتی در  مفاصل زانو و یا لگن
• مشکل در راه رفتن یا دویدن
• بی‌ثباتی در زانو

تشخیص زانوی پرانتزی

پزشک متخصص معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در مورد سابقه پزشکی شما می‌پرسد. اما اگر کودک زیر 2 سال سن دارد، احتمالاً پزشک هیچ آزمایش دیگری انجام نخواهد داد. در عوض، آنها می‌ خواهند بیمار را تحت نظر قرار دهند تا مطمئن شوند که با رشد فرزندتان،این مشکل خود به خود حل می‌شود.
اگر کودک بزرگ‌تر از 2 سال است، پزشک ممکن است پاهای کودک را اندازه بگیرد و راه رفتن او را تماشا کند. آنها ممکن است آزمایش های تصویربرداری مانند اشعه ایکس را برای مشاهده استخوان های پاها و زانوهای کودک درخواست کنند. آنها ممکن است آزمایش خون را برای تعیین اینکه آیا پاهای کمانی ناشی از شرایطی مانند راشیتیسم است یا خیر، درخواست کنند. پزشک ممکن است کودک را به یک دکتر متخصص ارتوپدی ارجاع دهد.
در بزرگسالان ارزیابی اولیه معمولاً شامل یک معاینه فیزیکی کامل است. پزشک متخصص وضعیت ایستادن بیمار را مشاهده می‌کند، دامنه حرکتی مفاصل را ارزیابی می‌کند و میزان زاویه‌دار شدن زانوها را ارزیابی می‌کند. علاوه بر این، آنها ممکن است آزمایش‌های تشخیصی مختلفی مانند اشعه ایکس یا مطالعات تصویربرداری را برای به‌دست‌آوردن درک دقیق‌تری از ناهنجاری‌های ساختاری انجام دهند.
عواملی که در ایجاد ژنوواروم در بزرگسالان نقش دارند ممکن است شامل ناهنجاری‌های مادرزادی، آسیب‌های تروماتیک یا تغییرات دژنراتیو مرتبط با افزایش سن باشد. در برخی موارد، ژنوواروم ممکن است تظاهر شرایط پزشکی زمینه‌ای، مانند اختلالات متابولیک یا اختلالات عصبی باشد
.

درمان پای پرانتزی

پاهای کمانی در نوزادان و کودکان نوپا زیر 2 سال معمولاً خود به خود برطرف می‌شود. پزشک برای پیگیری، فرزند شما را تحت نظر قرار خواهد داد. هیچ درمانی در نوزادان و کودکان نوپا لازم نیست مگر اینکه شرایط شدید باشد.
کودکان بزرگ‌تر بسته به علت بیماری می‌توانند برای پاهای کمانی درمان شوند. اگر پاهای کمانی بعد از 2 سالگی ادامه یابد، درمان بستگی به علت بیماری دارد. درمان ممکن است شامل کفش‌ های مخصوص، آتل‌ ها ، بریس‌ ها، گچ‌ گیری، جراحی یا درمان بیماری‌های ایجاد کننده پاهای کمانی باشد.

• درمان بیماری بلانت؛ درمان زودهنگام با آتل ممکن است تمام چیزی باشد که لازم است.
• درمان راشیتیسم ؛پزشک کودک ممکن است با افزودن ویتامین D و کلسیم به رژیم غذایی کودک، وضعیت او را درمان کند. اگر راشیتیسم به دلیل یک بیماری ژنتیکی باشد، ممکن است پزشک کودک را برای درمان به یک متخصص ژنتیک ارجاع دهد.

ورزش پای پرانتزی

تمرینات ورزشی شاید نتواند شکل پاهای کمانی را اصلاح کند، اما مطالعات نشان داده‌اند که ورزش و کشش عضلات اگر به طور مداوم و پیش‌رونده انجام شود فوایدی دارد.
ورزش همچنین بخش مهمی از حفظ سلامت کلی شما است. بسیاری از افرادی که پاهای کمانی دارند می‌توانند بدون درد یا مشکل ورزش کنند، اما مهم است که ورزش‌های مناسب را انتخاب کنید
ورزش و ورزش پای پرانتزی می‌تواند به شما در مدیریت وزن، جلوگیری از مشکلات مفصلی و پیشرفت بیماری کمک کند.

جراحی پای پرانتزی

اگر با وجود درمان‌های اولیه، مشکل ادامه یابد، ممکن است برای جلوگیری از آسیب بیشتر و اصلاح مشکل، جراحی مورد نیاز باشد.

استئوتومی ژنوواروم یک روش جراحی است که برای درمان پاهای کمانی انجام می‌شود. عمل پای پرانتزی شامل بریدن گوه‌ای شکل بالای استخوان درشت‌نی (تیبیا) و تنظیم مجدد آن برای کاهش خمیدگی، با هدف بهبود هم‌ترازی پا و کاهش فشار روی مفصل زانو است. بیمارانی که ژنوواروم دریافت می‌کنند اغلب درد، مشکل در راه رفتن و افزایش خطر ابتلا به آرتروز را تجربه می‌کنند. استئوتومی زانو به کاهش علائم و بهبود عملکرد کلی کمک می‌کند.

پیشگیری از پای پرانتزی

شاید هیچ راهی برای جلوگیری از خمیده شدن پاهای کودک وجود نداشته باشد. اما ممکن است بتوانید از برخی شرایط که باعث ایجاد پاهای پرانتزی می‌شوند جلوگیری کنید. برای جلوگیری از راشیتیسم، مطمئن شوید که کودک شما ویتامین دی D و کلسیم کافی در رژیم غذایی خود دریافت می‌کند.
همان‌طور که کودک شروع به راه رفتن می‌کند، پاهای او باید شروع به صاف شدن کنند. این معمولاً بین 11 تا 18 ماهگی رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، این وضعیت جدی نیست و هیچ عارضه جانبی پایداری وجود ندارد. اگر پاهای فرزندتان تا ۲ سالگی صاف نشده است، با پزشک تماس بگیرید، آنها می‌توانند یک معاینه فیزیکی انجام دهند، شرایط زمینه‌ای را بررسی کنند و درمان صحیح را تعیین کنند.

سخن پایانی

اگر کودک شما زیر دو سال است پاهای کمانی دارد، معمولاً جای نگرانی نیست. اکثر نوزادان و کودکان نوپا بدون نیاز به هیچ نوع درمانی از این وضعیت خارج می‌شوند. در کودکان بالای دو سال، نوجوانان و بزرگسالان پای پرانتزی نیاز به پیگیری و درمان جدی دارد.

---